تحقیق تعریف تذهیب و مکتب های مختلف آن

در
فرهنگهای فارسی تعریف دقیقی از تذهیب وجود ندارد ؛ تعریفی که ما را به اصل
و منشاء این هنر رهنمون باشد. در برخی از کتابهای قدیمی و اغلب تذکره ها
فقط نامی از نقاشان و مذهبان آمده است که این ، برای دریافت معنای تذهیب
کافی نیست. در لغتنامه ها ، تذهیب را زرگرفتن و طلا کاری دانسته اند ، اما
این ، هم تمام معنای تذهیب نیست. در دایرة المعارفهای فارسی نیز تعریفهایی
از تذهیب آمده است که به شیوه های تذهیب ، در یک دوره ی خاص از تاریخ ،
تعلق دارد.
به هر حال تذهیب را می توان مجموعه ای از نقشهای بدیع و
زیبا دانست که نقاشان و مذهبان برای هرچه زیباتر کردن کتابهای مذهبی ، علمی
، فرهنگی ، تاریخی ، دیوان اشعار ، جُـنگهای هنری و قطعه های زیبای خط به
کار می برند. استادان تذهیب این مجموعه های زیبا را در جای جای کتابها به
کار می گیرند تا صفحه های زرین ادبیات جاودان و متون مذهبی سرزمین خود را
زیبایی دیداری ببخشند. بدین ترتیب است که کناره ها و اطراف صفحه ها ، با
طرحهایی از شاخه ها و بندهای اسلیمی ، ساقه ، گلها و برگهای ختایی ، شاخه
های اسلیمی و گلهای ختایی و یا بندهای اسلیمی و ختایی و … مزین می شوند.

مکتبهای تذهیب
تذهیب
، همچون نقاشی ، دارای مکتبها و دوره های خاصی است ؛ چنانکه می توان از
مکاتب سلجوقی ، بخارا ، تیموری ، صفوی و قاجار و شعب مختلف هر مکتب سخن
گفت. برای مثال ، در مکتب تیموری ، شعبه های شیراز ، تبریز ، خراسان و …
را می توان تمیز داد و در واقع ، تفاوت در رنگها ، روش قرار گرفتن نقشها در
یک صفحه تذهیب و تنظیم نقشها در مکتبهای مختلف ، عامل این تفاوت است. برای
نمونه ، تذهیب در مکتب بخارا به آسانی از تذهیب در دیگر مکتبها بازشناخته
می شود. چون ، در مکتب بخارا از رنگهای زنگار ، شنگرف ، سورنج و سیاه
استفاده می شده است ؛ در صورتی که در مکتبهای دیگر ، رنگها به این ترتیب
کاربرد نداشته است.

می
توان گفت تذهیبهای دوره های مختلف ، بیان کننده حالات و روحیات آن دوره ها
هستند: تذهیب سده چهارم ه.ق ساده و بی پیرایه ، سده های پنجم و ششم ه.ق
متین و منسجم ، سده هشتم ه.ق پرشکوه و نیرومند و سده های نهم و دهم ه.ق
ظریف و تجملی هستند…